Lịch sử không bao giờ có những phương án hoàn hảo và thực tế luôn chỉ là một giải pháp tối ưu trong giai đoạn này hay giai đoạn khác. Chính vì thế nên khi xét đoán về quá khứ, cần tránh từ "nếu như" và các suy diễn chủ quan có thể phát sinh từ đó.

Nhìn lại cuộc Cách mạng XHCN Tháng Mười Nga trên cơ sở những kinh nghiệm đã tích lũy được, nhân loại hoàn toàn có quyền tự hào. Cho tới hôm nay vẫn có thể nói rằng, học thuyết Mác-Lênin đã từng có sức mạnh vô địch trong những tình huống lịch sử nhất định của thế kỷ XX ở những nơi nó được áp dụng đúng.

Cách đây gần 90 năm, nhân loại đã được chứng kiến và trải nghiệm một cuộc cách mạng vĩ đại, lần đầu tiên cố gắng thay đổi những nguyên lý cầm quyền bất công ngàn đời nhằm xây dựng một xã hội thực sự công bằng, bình đẳng… Đó là cuộc Cách mạng XHCN Tháng Mười Nga với 10 ngày rung chuyển thế giới năm 1917.

Dẫu rằng Liên Xô hiện nay đã bị tan rã, nhưng vẫn tiếp tục tồn tại một sự thật không gì có thể chối bỏ: Dưới ngọn cờ của chủ nghĩa Mác – Lênin, những người cộng sản ở một phần sáu địa cầu từng lập nên được những kỳ tích có ảnh hưởng lớn lao không chỉ đến vận mệnh nước Nga, mà cả trên quy mô toàn cầu.

Chính sức mạnh do những ưu việt của CNXH đem lại đã giúp những người Xôviết đóng góp phần quyết định trong chiến thắng trước chủ nghĩa phát xít trong thế chiến thứ hai. Chính sự tồn tại trong gần một trăm năm của hệ thống XHCN thế giới đã góp phần ngăn chặn không cho cái ác mang gương mặt đế quốc chủ nghĩa và tư bản chủ nghĩa (TBCN) mặc sức hoành hành và đã làm nhân đạo hơn tiến trình phát triển của nhân loại trong thế kỷ XX. Chính những thành quả ban đầu của công cuộc xây dựng CNXH tại Liên Xô cũ đã góp phần cổ vũ những dân tộc khác, ở các châu lục khác, tự giải phóng mình, bước vào con đường mới.

Thậm chí, ngay cả những sai lệch trong mô hình xã hội XHCN thực tế từng tồn tại ở Liên Xô và Đông Âu trước đây cũng có tác dụng tạo nên những kinh nghiệm hữu ích cho phong trào cách mạng thế giới, cho những quốc gia hiện nay vẫn vững bước trên con đường tiến tới xã hội XHCN trên cơ sở nền tảng chủ nghĩa Mác-Lênin kết hợp nhuần nhuyễn với những tư tưởng cách mạng đặc thù của đất nước, dân tộc mình.

Nhân loại giờ đây càng bình tĩnh nhìn lại và thấy rằng, sự tan rã của Liên Xô và hệ thống XHCN ở Đông Âu hoàn toàn không có nghĩa là tư tưởng XHCN bị phá sản. Sự tồn tại và đi lên một cách tự tin, chắc chắn của một số các nước XHCN châu Á trong bối cảnh thế giới vô vàn biến động và khó khăn, là những thí dụ rõ ràng về sức sống của một tư tưởng vĩ đại, của một ước mơ có thể trở thành hiện thực.

Không phải ngẫu nhiên là ngay tại phương Tây, việc nghiên cứu chủ nghĩa Mác vẫn tiếp tục được duy trì và phát triển. Những năm gần đây đã diễn ra nhiều cuộc hội thảo quốc tế lớn về vận mệnh của chủ nghĩa Mác trong xã hội hiện đại ở Anh, Mỹ, Pháp…

Tượng đài Các Mác và Ăngghen tại Berlin. Trong ảnh là Thượng tướng Nguyễn Khánh Toàn, Thứ trưởng Thường trực Bộ Công an cùng những người dân Đức tới đặt hoa tưởng niệm những nhà tư tưởng vĩ đại của chủ nghĩa Cộng sản Khoa học.

Trước tác của các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác-Lênin vẫn tiếp tục được ấn hành và nghiên cứu. Việc các phong trào và chính đảng tả khuynh hay thiên tả tại một loạt nước tư bản phát triển đang gia tăng vị thế xã hội của mình cho thấy, nhân loại vẫn rất cần những tư tưởng XHCN trên con đường gian nan tiến tới tương lai, tiến tới hạnh phúc thực sự của mình.

Người ta nhận thấy rằng, những luận điểm cơ bản của Mác, Ăngghen và Lênin về các mâu thuẫn của CNTB, về xã hội XHCN… đến nay vẫn còn nguyên giá trị, dù xã hội loài người trong hơn một trăm năm qua đã có rất nhiều thay đổi. Giai cấp công nhân thời hiện đại vẫn tiếp tục mang trong mình sức mạnh có thể cải tạo xã hội một cách căn bản như chủ nghĩa Mác-Lênin từng khẳng định.

Vấn đề mấu chốt hiện nay là phải biết kế thừa và vận dụng một cách đúng đắn di sản đồ sộ của các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác-Lênin vào tình hình cụ thể ở từng nước trong từng giai đoạn cụ thể của cuộc đấu tranh cách mạng và từ đó, đưa ra được những quyết sách hợp lý và hợp thời cho công cuộc xây dựng CNXH, nhằm tạo nên một xã hội XHCN thực sự bình đẳng và dân chủ, thực sự có sức mạnh để bảo đảm đời sống tinh thần và vật chất ngày càng đầy đủ hơn, ngày càng công bằng hơn cho các thành viên…

Cách nhìn nhận hiện nay về một xã hội XHCN coi trọng cả vai trò của việc điều tiết thị trường và phân phối thị trường đối với các nguồn lực sẽ góp phần làm lớn mạnh thêm các nền kinh tế XHCN. Suy cho cùng, chúng ta cần khẳng định sức mạnh XHCN của xã hội mình cả về mặt chính trị lẫn mặt kinh tế, nhất là trong