Cũng bằng lối xưng hô Út với con, cũng bằng chất giọng từ tốn mà dịu dàng hiền hậu, cô Út Bạch Lan… từ chối khi chúng tôi ngỏ lời mời cô tham gia chương trình Hồn quê đất Việt, bởi: “76 tuổi rồi, Út cũng ít đi hát sân khấu, hôm qua, mới đi làm từ thiện về, Út bịnh, mệt quá chừng”.

Đến Đồng Nai biểu diễn trong một buổi cúng chùa, cô Út (góc trái) được nhiều khán giả hâm mộ đến hỏi thăm và xin được chụp ảnh lưu niệm. Ảnh: Bích Uyên

Vậy rồi, thấy chúng tôi lẳng lặng theo chân Út xuống Đồng Nai coi Út hát ở sân chùa, Út thương, Út bảo: “Thôi, bữa nào út khoẻ, ghé qua nhà Út mà quay, nói trước, nhà Út nhỏ hẹp chật chội lắm nghen!”

Sầu vương cánh lan trắng

Mà nhà Út nhỏ hẹp, chật chội thiệt. Nếu như ai cũng nghĩ nghệ sĩ, nhất là khi tên tuổi lẫy lừng một thuở như Út Bạch Lan thì chắc phải nhà cao cửa rộng và có cuộc sống giàu sang lắm thì không đúng. Cô Út sống rất giản đơn. Căn hộ chung cư trên đường Trần Hưng Đạo, cô sống đã mấy chục năm cùng với em dâu và bốn người cháu ruột gọi bằng cô. Căn phòng nhỏ trên gác xép của cô Út ra vào cũng phải cúi đầu vì những thanh xà ngang nằm rất thấp. Người ta bảo kiếp cầm ca ăn quán ngủ đình thì cuộc đời mình, cô Út trải qua hết. Không ai trong giới nghệ sĩ không biết chuyện khi còn là vợ nghệ sĩ Thành Được, cô Út có lần phải dọn ra ở một thời gian dài trong mái đình bởi sự tiêu xài hoang phí của ông.

Hơn 65 năm đi hát, Út Bạch Lan trở thành huyền thoại cải lương với giọng ca đồng pha thổ mùi mẫn cùng hàng loạt vai diễn để đời. Có thể nói, sau thế hệ của NSND Phùng Há, Út Bạch Lan là một trong những người tiếp tục xây dựng nền móng cho sân khấu cải lương Nam bộ. Nhắc đến Út Bạch Lan, người ta nhớ vai Hương trong Nửa đời hương phấn, vai Hằng trong Con gái chị Hằng và hàng loạt vai diễn hay trong Người vợ không bao giờ cưới, Thuyền ra cửa biển… Những vai diễn ấy đã đưa cô lên cực đỉnh vinh quang của nghề hát với nhiều giải thưởng cao quý.

Báo giới gọi cô là “sầu nữ”, là đệ nhất đào thương, là nữ hoàng vọng cổ… bởi chất giọng u buồn mùi mẫn khiến người nghe phải rớt nước mắt. Các biệt danh ấy cũng vận vào đời cô với nước mắt đong đầy. Cô với nghệ sĩ tài danh Thành Được từng được cô Bảy Phùng Há và bà bầu Kim Chưởng tác hôn để có một đám cưới thật huy hoàng với biết bao lời chúc tụng. Nhiều tạp chí lúc đó đã có rất nhiều lời ca tụng cuộc tình của hai ngôi sao được ví là cặp “sóng thần” trên sân khấu bấy giờ. Nhưng dường như tất cả chỉ có thế rồi kết thúc, để lại cho cô một nỗi đau đời. Ba bốn lần, cô lần lượt nhận và nuôi dưỡng những đứa con riêng của chồng cho đến ngày trưởng thành, riêng phận mình, cô không có được một đứa con chung. Ông vẫn lãng mạn dọc ngang trên con đường tình ái và cũng rời xa cô. Một lần, cô đi thêm bước nữa, nhằm tìm cho mình một chỗ dựa, một bờ vai, nhưng rồi lại thôi, cô nặng nợ với cải lương, với cháu con, đồng nghiệp, với những việc phước đức hơn là giữ lấy hạnh phúc riêng.

Báo giới gọi cô là “sầu nữ”, là đệ nhất đào thương, là nữ hoàng vọng cổ… bởi chất giọng u buồn mùi mẫn khiến người nghe phải rớt nước mắt. Ảnh: Internet

Hoa lan nở giữa sân chùa

Dẫu không một lần sinh nở nhưng con của mẹ Út Bạch Lan thật tình không thể nào kể hết. Đó là con riêng của nghệ sĩ Thành Được mà cô nuôi dưỡng, là những đứa cháu ruột lẽ ra gọi Út bằng cô, đó là bao lớp nghệ sĩ trẻ thân thương gọi cô Út là mẹ bằng tất cả tình yêu thương và sự tôn kính.

Những chuyện buồn đã qua, Út cũng không muốn người ta nhắc lại. Út cũng không còn trách số phận hẩm hiu của mình nữa. Út chỉ buồn. Mà cái nỗi buồn đó cũng phôi pha nhiều kể từ ngày Út nguyện gởi những năm tháng còn lại của đời mình vào cửa Phật. Không phải xuống tóc quy y mà đêm đọc kinh, ngày chọn sân chùa làm sân khấu, hát những bài ca, những vở tuồng về Phật để lấy tiền trùng tu, sửa chữa chùa chiền. Còn chút ít dư dả, Út đi làm từ thiện, đi giúp người nghèo. Thế nên, Út vẫn vui với cuộc sống chay tịnh giản đơn, nhà của Út vẫn “nhỏ hẹp” và “chật chội”.

Thời vàng son đã qua, cô Út đã không còn đứng trên sân khấu từ khoảng mười năm trở lại đây. Bây giờ, ở tuổi 76, giọng ca của cô Út Bạch Lan vẫn còn nồng nàn và mùi mẫn lắm. Dẫu không còn khoẻ nhưng cô vẫn miệt mài đem lời ca tiếng hát của mình đi rất xa để đền ơn khán giả, để làm những việc phước đức cho đời.

Theo sgtt