Nếu như ở Việt Nam, hình ảnh chiếc xuồng ba lá gắn liền với vùng sông nước Nam bộ thì tại Iraq cũng có một loại phương tiện chèo tay từng rất phổ biến trong đời sống người dân, đó là thuyền mashoof. Tuy nhiên, trước sự áp đảo của các loại tàu, thuyền hiện đại, thuyền mashoof đã dần đánh mất vị thế.
Yêu thích thuyền mashoof và mong muốn gìn giữ di sản của đất nước, một nghệ sĩ ở Iraq đang nỗ lực đưa loại thuyền truyền thống này trở lại.

Thuyền mashoof từng rất phổ biến trên các dòng sông và những vùng đầm lầy ở phía Nam Iraq. Hình dáng thuôn dài giúp loại phương tiện này thích hợp sử dụng để di chuyển qua các đám lau sậy. Thuyền mashoof ra đời trong nền văn minh Summer thời cổ đại ở Iraq và tồn tại qua hàng thế kỷ. Tuy nhiên, khi các loại tàu, thuyền gắn động cơ xuất hiện cũng là lúc thuyền mashoof không còn được ưa chuộng nữa. Trong khi đó, những năm qua, thiên nhiên lại chẳng mấy ưu ái cho hoạt động đường thủy ở Iraq khi nhiều con sông cạn nước do hạn hán nghiêm trọng. Số thuyền mashoof cũng vì thế mà sụt giảm đáng kể.
Trước thực trạng thuyền mashoof dần biến mất, ông Rashad Salim đã đồng sáng lập Dự án Safina với mục tiêu bảo tồn văn hóa chèo thuyền truyền thống của Iraq. Mặc dù hoạt động chính trong lĩnh vực nghệ thuật nhưng nhiều năm qua, người họa sĩ và cũng là nhà điêu khắc này vẫn duy trì niềm đam mê khám phá, tìm hiểu các phương tiện đi lại truyền thống trên sông nước. Thông qua Dự án Safina, ông đã thành lập các câu lạc bộ đào tạo kỹ năng chèo thuyền mashoof, thu hút đông đảo giới trẻ tham gia.

“Tôi cho rằng việc điều khiển thuyền máy khiến chúng ta bị ngắt kết nối với thế giới tự nhiên. Trong khi đó, những chiếc thuyền mashoof mang lại cảm giác gần gũi với môi trường.”
Cộng tác với ông Rashad Salim trong Dự án Safina là ông Zouheir Raisan, một thợ đóng thuyền mashoof ở tỉnh Basra, miền Nam Iraq. Ông Zouheir Raisan từng bỏ nghề vào thập niên 1990 nhưng đã trở lại với công việc khoảng 4 năm nay. Cũng giống như họa sĩ Rashad Salim, người thợ đóng thuyền này mong muốn khôi phục di sản truyền thống của đất nước.
“Trong gần 30 năm qua, chẳng ai đoái hoài tới những chiếc thuyền mashoof, mãi đến khi cách đây 4 năm, mới có người tìm đến tôi để vực dậy nghề đóng thuyền này.”
Thông qua Dự án Safina, hiện đã có 7 câu lạc bộ chèo thuyền mashoof được mở tại thủ đô Baghdad và một số địa phương ở miền Nam Iraq. Bên cạnh thuyền mashoof, dự án của họa sĩ Rashad Salim còn hướng đến bảo tồn các loại phương tiện truyền thống khác của Iraq, chẳng hạn như thuyền thúng /gup-fa/ guffa hay thuyền đáy phẳng balam.

Thảo Nguyên