Ông Vũ Đình Lưu bên các kỷ vật trong bảo tàng của mình.

Tiếp lửa truyền thống

Ông Vũ Đình Lưu ngày sinh năm 1945. Năm 24 tuổi, ông và bạn bè cùng trang lứa theo tiếng gọi thiêng liêng của Tổ quốc, lên đường nhập ngũ. Từng là Đại đội trưởng trinh sát 312 ông đã cùng các đồng chí, đồng đội của mình vào sinh ra tử trên khắp các chiến trường ác liệt nhất của cuộc kháng chiến chống Mỹ. Năm 1974, ông bị thương nặng và rời quân ngũ. Hoà bình lập lại, ông được phân công làm Giám đốc liên doanh Việt – Xô tại Đà Nẵng. Năm 1991, ông trở về quê hương Nam Định và làm Giám đốc Công ty xuất nhập khẩu của tỉnh. Đến năm 2004 thì ông về hưu và bắt đấu công việc sưu tầm kỷ vật.

Ông Lưu cho biết, lý do ông làm công việc này vì trong một lần thăm lại chiến trường xưa, tình cờ ông đào được những kỷ vật cũ là chiếc màn vải, vài mảnh đạn và một khẩu súng tại nơi mà trước đây, ông cùng đồng đội đã chiến đấu với địch. Sau đó, khẩu súng thì ông giao nộp lại còn các kỷ vật đào được ông đều đem về nhà cất giữ làm kỷ niệm. “Từ đó trong tôi luôn nung nấu một ý tưởng là đi tìm kiếm những kỷ vật của các đồng đội cũ để lưu giữ làm bảo tàng ký ức cho riêng mình. Làm như vậy để lưu dấu quá khứ hào hùng của cả dân tộc. Đó cũng là cách để tri ân đối với những đồng đội đã khuất”, ông Lưu nói.

Với suy nghĩ như vậy nên suốt nhiều năm qua, ông Lưu lặn lội đi đến khắp các chiến trường trong Nam, ngoài Bắc để tìm kiếm và sưu tầm những kỷ  vật trong thời chiến tranh. Sau nhiều năm lặn lội đi kiếm tìm, đôi chân ông đã đặt lên khắp nơi trên các chiến trường xưa kia từng in hằn dấu vết bom đạn như: chiến trường Thành cổ Quảng Trị, chiến trường Tây Nguyên, chiến trường Đường 9 Nam Lào….Thậm chí ông còn sang bảo tàng Luông Pha Băng bên nước bạn Lào để tìm kiếm kỷ. Kết quả của chuyến đi đó chính là một chiếc hộp đựng thư mà giao liên của Việt Nam hồi chiến tranh đưa thư mật qua bên đất Lào.

Các kỷ vật đều được ông sắp xếp theo từng giai đoạn và từng thời kì nhất định để giúp người xem tiện theo dõi và dễ hình dung.

Sản phẩm đầu tiên mà ông có được là một chiếc ba lô và một đôi dép cao su mà một đồng đội cũ mang đến tặng. “Lúc đầu tôi không hề nghĩ rằng mình sẽ thành lập bảo tàng mà đơn giản giản chỉ là muốn đem những vật dụng đó về nhà để lưu giữ như một kỷ niệm cho bản thân”, ông tâm sự. Nhưng rồi, do tìm và sưu tầm được khá nhiều kỷ vật cộng với việc nhận thấy tại các bảo tàng hiện nay rất thiếu những tư liệu quý khiến thế hệ trẻ khó hình dung ra được quá trình chống giặc cứu nước của cha ông trước kia thì ông bắt đầu nghĩ đến việc trưng bày các hiện vật quý mà mình sưu tầm được để mọi người cùng tham quan tìm hiểu.

Thế  rồi, ông bắt đầu kì cạch đóng hòm, đóng tủ  và thuê thợ về xây nhà trưng bày và Bảo tàng kỷ vật chiến tranh  của ông chính thức được khai trương ngay tại nhà của mình đúng vào Ngày truyền thống Quân đội nhân 22/12/2007. Chỉ tay nhìn vào tủ kính, ông Lưu kể: "Ngày 2/5/2007, sản phẩm đầu tiên vào phòng trưng bày này là cái ba lô, đôi dép cao su của người đồng đội. Còn kỷ vật mà tôi mang về từ chiến trường là một chiếc võng, một chiếc màn và tấm vải dù”.

Những ngày đầu thành lập, bảo tàng của ông chỉ có khoảng trên dưới 400 hiện vật do cá nhân ông sưu tầm và lưu giữ được. Sau dần, những đồng đội cũ, bạn bè xa gần khi hay tin đã tìm đến và hiến tặng những kỷ vật của cá nhân họ cho bảo tàng. Ngoài việc được đồng đội và bạn bè hiến tặng, ông còn tự mình lặn lội đến khắp các chiến trường xưa như: chiến trường Quảng Trị, chiến trường trên đất bạn Lào… để tìm kiếm các kỷ vật. Tính từ lúc khai trương đến nay, “Bảo tàng kỷ vật chiến tranh” của cựu chiến binh Vũ Đình Lưu đã có gần 1.000 các kỷ vật lớn nhỏ.

Kho tư liệu quý

Để người xem tiện tham quan và dễ hình dung, ông sắp xếp và phân chia các kỷ vật thành 3 khu vực rất rõ ràng khoa học: Thời kì kháng chiến chống Pháp; thời kì thời kháng chiến chống Mỹ và các kỷ vật của thời kỳ bao cấp. Trong đó nhiều nhất là khu chống Mỹ với hơn 500 kỷ vật, thời kháng chiến chống Pháp với gần 200 kỷ vật…

“Hành trang người lính” được ông đặt riêng trong tủ kính và để ở giữa bảo tàng.

Trong bảo tàng của ông, có nhiều những kỷ vật quý mà các bảo tàng quân sự, bảo tàng lịch sử tỉnh Nam Định thường xuyên mượn để trưng bày như: Bản đồ biệt khu thủ đô kháng chiến Việt Bắc trước năm 1975, mũ đội đầu của phi công chiến đấu của quân đội ta, các loại súng dã chiến,…Tuy nhiên, đặt ở vị trí trang trọng nhất trong bảo tàng chính là những cuốn sổ tay, nhật ký chiến trường, những bức thư, những câu chuyện cảm động của các chàng trai, cô gái đã mãi mãi ra đi vì Tổ quốc khi tuổi đời mới chỉ mười tám, đôi mươi. Lý giải điều này, ông cho biết: “Họ là những người đã dành tất cả tuổi thanh xuân cũng như cuộc đời của họ cho dân tộc, cho tổ quốc nên những kỷ vật của họ rất đáng được nâng niu, trân trọng”.

Trong khu vực trưng bày này, mỗi kỷ vật thường gắn với một câu chuyện cảm động, chẳng hạn chuyện về chiếc ruột tượng của một anh bộ đội ở Mỹ Thuận (Nam Định). Hồi năm 1952 anh bộ đội này đóng quân ở Hà Đông trong một gia đình có một cô con gái và hai người rất yêu nhau. Trước khi anh bộ đội đi tham gia chiến dịch Điện Biên Phủ cô gái nói: “Nếu anh đi hoàn thành nhiệm vụ có huân chương mà trở về, mang cái ruột tượng này về thì em sẽ lấy anh làm chồng!”. Năm 1954 giải phóng Điện Biên Phủ anh bộ đội ở lại chiến trường Tây Bắc làm kinh tế, 4 năm sau mới trở về. Chiều hôm nay anh về thì sáng hôm sau là đám cưới của cô gái với người khác. Anh bèn mang chiếc ruột tượng về đưa cho cô gái và nói: “Tôi đã hoàn thành nhiệm vụ rồi. Ngày trước em hứa lấy tôi làm chồng rồi, bây giờ thì thế nào?”. Nghe thấy vậy, cô gái kia bèn tức tốc sang nhà chồng sắp cưới, kiên quyết không đồng ý cưới nữa mà quay trở lại lấy anh bộ đội nọ. Bây giờ cả hai ông bà đã già và đang sống với nhau rất hạnh phúc.

Để  việc bảo quản những kỷ vật này được tốt, ông Lưu còn kỳ công trang bị hệ thống chiếu sáng, máy hút bụi, hút ẩm, máy sấy, máy điều hòa để tiện phục vụ cho công tác bảo tồn kỷ vật. Mỗi tháng, ông lại cẩn thận ghi chép, thống kê lại các kỷ vật rồi báo cáo chi tiết về tình hình sử dụng, hiện trạng của các hiện vật trong bảo tàng lên các cơ quan chức năng.

Chỉ  tay vào một chiếc hũ đã bạc màu thời gian, ông Lưu cho biết: “Đây chính là kỷ vật của một Bà mẹ Việt Nam Anh hùng ở xã Trung Thành (Vụ Bản, Nam Định). Trước đây khi tiễn người con trai lên đường nhập ngũ, mỗi ngày bà lại bỏ vào trong hũ một hạt đậu xanh để tính quãng thời gian người con xa nhà đi chiến đấu cho đến khi chiếc hũ đầy ắp mới thôi”. Sau này, bà đã hiến tặng lại chiếc hũ cho ông để lưu giữ.

Ông Lưu cũng cho biết thêm, Bảo tàng kỷ vật chiến tranh của ông là bảo tàng tư nhân đầu tiên và duy nhất tại tỉnh Nam Định. Hiện tại, ông Lưu vẫn tiếp tục công việc sưu tầm và tìm kiếm thêm các kỷ vật để cố gắng hoàn thiện thêm về mặt số lượng cũng như chất lượng của bảo tàng.

Theo Đất Việt