Tại các vùng sa mạc khô cằn, gỗ và đá là các vật liệu rất khan hiếm. Những thứ mà nơi đây rất giàu có chính là cát, đất sét và bùn. Với sự thông minh và khả năng thích nghi sinh tồn, cư dân sống tại các vùng sa mạc có cách riêng để tạo ra những nơi trú ngụ an toàn bằng những vật liệu sẵn có. Vì vậy, nền văn minh bùn đã ra đời bên cạnh nền văn minh gỗ và nền văn minh đá.

Một khu nhà ở bằng bùn của thành phố Shibam

Đất nước Yemen nằm ở vùng cực nam của bán đảo Ả-rập. Giữa sa mạc khô cằn của thung lũng Wadi, thành phố Shibam chợt hiện ra như một bức tranh tráng lệ. Chiếm một khoảng nhỏ trong thung lũng, thành phố Shibam với hơn 500 nóc nhà cao tầng là đại diện cho niềm kiêu hãnh của tinh thần đoàn kết và tính tự lực. Từ đặc điểm đó, thành phố được mệnh danh là “Manhattan của sa mạc”.

Những ngôi nhà cao tầng ở Shibam không giống như các tòa nhà cao tầng hiện đại có nhiều hộ gia đình sinh sống ở đây. Mỗi tòa nhà chỉ thuộc quyền sở hữu của một gia đình.

Tất cả tường nhà đều được xây dựng bằng bùn

Tất cả mọi người trong gia đình tập trung sinh hoạt và cư trú chủ yếu từ tầng thứ 3 trở lên của tòa nhà. Tầng 1 và tầng 2 dùng làm kho tích trữ lương thực và chuồng dành cho gia súc. Người dân Shibam rất cẩn thận. Nhà không chỉ là nơi trú ngụ mà còn là kho lương thực phòng khi thành phố bị kẻ thù vay hãm trong thời gian dài. Các tòa nhà trong thành phố liên thông với nhau bằng lối đi ngoài hành lang bêb trên. Cách thiết kế này giúp người dân có thể dễ dàng di chuyển sang tòa nhà bên cạnh để ứng chiến một khi kẻ thù đột kích vào các tòa nhà trong thành phố.

Nguyên liệu được sử dụng để xây dựng các tòa nhà cao tầng ở thành phố Shibam chỉ là bùn nhão đã qua công đoạn xử lý thủ công. Rơm được trộn lẫn với bùn, thêm cát và nước sẽ làm cho bùn cứng và khắn lại với viên gạch. Những tấm gạch hình chữ nhật sau một tuần phơi dưới ánh nắng chói chang của vùng sa mạc sẽ trở nên rắn chắc và sẵn sàng đưa vào xây dựng.

Trông không thua gì những tòa nhà của thành phố hiện đại

Trên cùng một tòa nhà nhưng độ dày, mỏng cũng khác nhau giữa các tầng. Ở những tầng bên dưới, độ dày của tường là từ 1,5 đến 2 mét. Tuy nhiên, càng lên cao tường càng mỏng dần. Lối kiến trúc này giúp tòa nhà vững vàng và khó sụp đổ.

Không chỉ dùng để tạo ra những tấm gạch xây nhà, bùn còn được sử dụng để gia cố phần tường bên ngoài các công trình. Chúng đóng vai trò như vữa trát tường rất hữu hiệu để chống lại các vết nứt, đồng thời tạo vẻ thẩm mỹ cho các tòa nhà.

Cùng với sự gìn giữ và bảo tồn cẩn thận của người dân thành phố Shibam, các công trình kiến trúc độc đáo bằng bùn của họ có thể bền vững cho đến hơn 500 năm.