Đọt nhãn bị biến dạng do bệnh chổi đầu rồng tấn công

Bệnh chổi rồng là một đối tượng dịch hại trên cây nhãn mới xuất hiện và lây lan mạnh ở ĐBSCL những năm gần đây. Theo thống kê của ngành Nông nghiệp Vĩnh Long, toàn tỉnh có hơn 9.800 ha đất trồng nhãn thì đã có đến gần 7.500 ha bị nhiễm bệnh chổi rồng, với tỷ lệ từ 30 đến 80%, cá biệt có cây bị nhiễm từ 90 đến100 %. Bệnh xuất hiện ở khắp các địa phương trong tỉnh nhưng tập trung nhiều nhất là ở huyện Long Hồ và Mang Thít.

Bệnh tấn công cây nhãn chủ yếu ở các lộc non và chồi hoa. Khi cây bị nhiễm bệnh thì đọt non và bông bị biến dạng, xoăn tít lại giống như bó chổi, khiến cho các bộ phận này không phát triển được, nên khả năng đậu trái kém, năng suất giảm sút nhiều, thậm chí mất trắng.

Qua nghiên cứu của các nhà chuyên môn thì bệnh chổi rồng phát sinh và phát triển nhanh trên cây nhãn là do một loài vi khuẩn sống ký sinh trên cây ký chủ, chúng lây truyền bệnh chủ yếu qua vết thương của côn trùng chích hút trên cây. Đối tượng nhện lông nhung được khẳng định có liên quan rất mật thiết với dịch bệnh này.

Hiện, dịch chổi rồng đã phát triển tràn lan ở khắp nơi, hầu như vườn nào cũng bị nhiễm ít nhiều. Không chỉ gây hại trên cây lớn, bệnh chổi rồng còn tấn công cả các cây còn nhỏ. Có thể khẳng định, hiện nay bệnh chổi rồng đã trở thành một đại dịch, gây thiệt hại nặng nề cho các nhà vườn trồng nhãn. 

Để khắc phục và ngăn chặn sự phát triển của bệnh chổi rồng trên cây nhãn, Chi cục BVTV tỉnh Vĩnh long đã triển khai mô hình quản lý bệnh chổi rồng trên nhãn ở các xã cù lao của huyện Long Hồ. Trong đó, xã Đồng Phú được chọn làm điểm để thực hiện, giúp nhà vườn tham quan học tập và nhân rộng.

Mô hình đã triển khai các bước cơ bản theo giai đoạn sinh trưởng của cây nhãn gồm: hướng dẫn nhà vườn cách cắt tỉa bỏ tất cả các cành nhãn bị nhiễm bệnh, kỹ thuật chăm sóc cây trồng khỏe, quản lý dịch hại, bổ sung các loại dinh dưỡng cho cây và phun thuốc vào thời điểm thích hợp để diệt nhện lông nhung …Mục đích của mô hình nhằm giúp cho người trồng nhãn xây dựng được qui trình và kỹ thuật chăm sóc phù hợp, từ đó rút ra những kinh nghiệm để áp dụng vào thực tế, làm hạn chế tác hại của bệnh chổi rồng, giảm bớt thiệt hại cho bà con nông dân. 

Sau gần 9 tháng thực hiện mô hình, bà con nhà vườn được các cán bộ kỹ thuật hướng dẫn xử lý cắt tỉa các đọt, chồi và chùm bông nhãn bị nhiễm bệnh, cắt tỉa cành đồng loạt toàn cây, xử lý đất, bón phân và tưới nước hợp lý để cây nhãn phát triển khỏe, giúp ra chồi non và trổ bông tốt. Điều quan trọng là mỗi lần cây ra chồi non và bông thì cần phải tiến hành phun thuốc trừ nhện lông nhung và một số sâu bệnh hại khác một cách kịp thời, để khống chế sự lây truyền mầm bệnh. 

Kết quả thực tế cho thấy, số cây nhãn trong mô hình khảo nghiệm bị nhiễm bệnh chổi rồng với tỷ lệ rất thấp, phát hoa trổ hoàn toàn và tỷ lệ hoa đậu trái đạt từ 80 đến 85%. Trong khi đó, tỷ lệ hoa đậu trái ở vườn nông dân chỉ đạt từ 30 đến 40%. Về sản lượng trái đạt 6 tấn/ ha so với vườn của nông dân ngoài mô hình chỉ đạt 2 tấn/ha. Tuy chưa thể loại trừ triệt để bệnh chổi rồng, nhưng “mô hình quản lý bệnh chổi rồng trên nhãn” ở tỉnh Vĩnh Long cũng đã cho thấy khả năng khống chế khá tốt sự xuất hiện và lây lan trên diện rộng của chúng. 

Kết quả trên, bước đầu cho phép xác lập được qui trình kỹ thuật tạm thời để quản lý bệnh chổi rồng trên cây nhãn là phải cắt bỏ và tiêu hủy những cành và chùm bông có bệnh, phòng trừ nhện lông nhung sau khi tỉa cành và vào các giai đoạn cây ra đọt non, hay phân hóa bông. Điều quan trọng là cần tăng cường công tác tuyên truyền sâu rộng, nhằm nâng cao nhận thức của nông dân về mức độ gây hại của bệnh chổi rồng, và thực hiện việc quản lý bệnh bằng biện pháp tổng hợp, đặc biệt là phải dựa vào cộng đồng để tiến hành diệt nhện lông nhung đồng loạt.

Tin rằng, với sự vào cuộc quyết liệt của các nhà khoa học, sự quan tâm của ngành Nông nghiệp, các cấp chính quyền, và sự tham gia phòng chống tích cực của bà con nông dân, thì bệnh chổi rồng sẽ được khống chế và từng bước bị tiêu diệt, đảm bảo an toàn cho các vườn nhãn, giữ vững nguồn thu nhập cho nhà vườn.

Quốc Chiến